شکل ‏۲‑۳- مدل کارآفرینی سازمانی کوین و سلوین(کوین، سلوین، ۱۹۹۱)
مدل وینکر و همکاران
وینکر و همکارانش در سال ۲۰۰۸ با تلفیق مدل­هایی که اشاره شد، مدلی را برای سنجش میزان کارآفرینی سازمانی ارائه دادند که شامل ۴ بعد توسعه کسب و کار جدید، نوآوری، خود به­سازی و پیش فعالی می­باشد(وینکر و همکاران، ۲۰۰۸) که در این مدل این­گونه تعریف می­شوند.

• • توسعه کسب و کار جدید؛ به معرفی محصولات و خدمات جدید شرکت اطلاق می­ شود که از طریق ایجاد کسب و کارهای جدید درون سازمان ناشی می­ شود.

• • نوآوری؛ به توسعه در تکنولوژی در راستای خلق محصولات و خدمات جدید، اطلاق می­ شود.

• • خود بهسازی؛ به تغییر شکل سازمانی از طریق تجدید ایده­های کلیدی که بر اساس آن شرکت بنا شده است، اطلاق می­ شود.

• • پیش فعالی^[۷۸]؛ به اندازه­ای که سازمان­ها برای پیش قدم بودن به­جای دنباله­روی از رقبا، تلاش می­ کنند، اطلاق می­ شود(وینکر و همکاران، ۲۰۰۸).

شکل ‏۲‑۴- مدل کارآفرینی سازمانی وینکر و همکاران(وینکر و همکاران، ۲۰۰۸)
مدل لامکین و دس
در سال ۱۹۹۶، لامکین و دس ۴ عامل اختیارات، نوآوری و تحمل ریسک، پیش فعال بودن و رقابت سلطه­جویانه^[۷۹] را به عنوان معیارهای سنجش رفتارهای ناشی از کارآفرینی سازمانی بیان کردند(لامکین، دس، ۱۹۹۶).
مدل کوین و میلز
کوین و میلز(۱۹۹۹)، ۴ عامل برای کارآفرینی سازمانی درنظر گرفتند که این عوامل شاملِ حمایت از احیا و بازسازی^[۸۰]، نوگرایی سازمانی^[۸۱]، تجدید استراتژیک^[۸۲] و تعریف مجدد قلمرو^[۸۳] می­باشد.
مدل کارآفرینی سازمانی شاکر زهرا (مدل تحقیق)
زهرا در سال ۱۹۹۳ مدعی شد که در سازمان­های از پیش تاسیس شده^[۸۴]، کارآفرینی به سه پدیده(در قالب دو بخش) اطلاق می­ شود که ممکن است به هم مرتبط و یا بی­ارتباط باشند(زهرا، ۱۹۹۳):

1. 1. ایجاد یک کسب و کار جدید و یا نوآوری در سازمان­های از پیش تاسیس شده

1. 1. تغییر شکل در سازمان­های از پیش تاسیس شده از طریق تجدید یا ترسیم مجدد ایده های کلیدی سازمان.

سپس در سال ۱۹۹۶، مدلی را برای سنجش میزان کارآفرینی سازمانی ارائه داد. او در این مدل ۱۴ عامل را در سه گروه نوآوری، کسب و کار جدید و تجدید استراتژیک تقسیم ­بندی کرد و به عنوان عوامل سنجش کارآفرینی سازمانی معرفی نمود(زهرا، ۱۹۹۶)( این مدل در سال ۲۰۰۰ نیز بسط داده شد و به ۶ عامل تبدیل شد(زهرا و گریویس، ۲۰۰۰)).
شکل ‏۲‑۵- مدل کارآفرینی سازمانی زهرا(زهرا، ۱۹۹۶)
به طور کلی توجه به اجزای این مدل به سازمان­های از پیش تاسیس شده برای توسعه و ورود به بازارهای جدید، ایجاد و معرفی محصول جدید و به کارگرفتن مدل­های نوآورانه کسب و کار کمک می کند. همچنین این مدل شرکت­ها را در موارد زیر یاری می­رساند

• • فعالیت­های شرکت را به شیوه­ای که در پاسخگویی به شرایط متغییر بازار ، اثربخشی، سرعت و چابکی داشته باشند، سازماندهی می­ کند.

• • برای پیشی گرفتن از رقبا و تسخیر سهم بازار بزرگ­تر در بازارهای بومی و ملی، انعطاف پذیری لازم را ایجاد می­ کند(زهرا و همکاران، ۲۰۰۹).

نوآوری
نوآوری مهم­ترین بعد کارآفرینی سازمانی محسوب می شود(ناهید، ۱۳۸۸)که امروزه بکارگیر ی آن در شرکت های کوچک و متوسط، به شدت مورد توجه قرار گرفته است(اسچاچتیبک، ۲۰۱۱).
از این مفهوم تعاریف زیادی ارائه شده است، از جمله؛

• • نوآوری از پیوند دادن دانش جدید، تجسم یافته در یک ابتکار با عرضه موفقیت آمیز آن به بازار تعریف می­ شود(بومول و همکاران، ۲۰۰۷).

• • وینکر و همکاران آن را ایجاد، توسعه و اجرای ایده­ ها و رفتارهای جدید تعریف کرده ­اند(وینکر و همکاران، ۲۰۰۸).

• • ترکیب منابع جدید از نگاه اسچامپتر به عنوان نوآوری تفسیر(تعبیر) شده است(فررا^[۸۵]، ۲۰۰۲).

• • نوآوری به جستجو و یافتن خلاقانه و راه حل­های نو و غیرمعمول برای حل مسائل و نیازها نیز اطلاق می­ شود(آیاندا، ادفامی^[۸۶]، ۲۰۱۲)

• • در نوآوری کم­تر به مفهوم انجام کارها به صورت کارا توجه شده و اغلب انجام کارهای جدید و اثربخش مد نظر می­باشد(حاجی زاده، ۱۳۸۸)

• • نوآوری به عنوان بعضی رفتارهای شرکت از قبیل معرفی محصول جدید، فرایند تولید و سیستم­های سازمانی جدیداطلاق می­ شود(ژانگ و همکاران، ۲۰۰۸).

• • نوآوری، فرایند تبدیل آن مفهوم به مقوله­ای است که از نظر تجاری مفید و سودمند است(مرتضایی، ۱۳۸۷).

از نوآوری به عنوان بعد مشترک تمامی مدل­های کارآفرینی سازمانی یاد می­ شود. این دو مفهوم(کارآفرینی سازمانی و نوآوری) به طور جدانشدنی با یکدیگر گره خورده­اند(وینکرو همکاران، ۲۰۰۸). در واقع کارآفرینان نیازمند به سازماندهی شرکت­شان به شیوه­ای می­باشند که تنوع داخلی کافی را در استراتژی­ها، ساختارها، کارکنان و فرایندها برای تسهیل انواع تکنولوژی فراهم سازد(کرنی و همکاران، ۲۰۰۸). لذا آن­ها با اهرم کردن نوآوری به دنبال ایجاد محصول، فرایند و استراتژی­هایی می­باشند تا نیاز مشتریان را بهتر پاسخ می­دهد(رضوانی، ۱۳۸۵).
از این روی وقتی افراد چه در کسب و کار مستقل خود و چه در سازمان به خلاقیت و نوآوری اقدام می­ کنند، بسیار به اقدام کارآفرینانه نزدیک شده­است؛ چراکه شخص کارآفرین کسی است که یک ایده و فرصت را برای خلق و ارائه یک محصول یا یک خدمت به نحوی سودآور شناسایی می­ کند و صرف نظر از موانع و مشکلات پیش روی، آن را به سرانجام می­رساند. این امر جز با ذکاوت، هوش، خلاقیت، نوآوری و نگاهی تیزبین، محقق نمی­ شود. بدین ترتیب، نوآوری شکل ویژه­ای است که با پرورش آن و وارد کردن برخی ویژگی­ها به کارآفرینی تبدیل می­ شود و با پیاده­سازی و اجرای موفقیت آمیز ایده­های خلاق برای ایجاد و ثبات کسب و کار مورد استفاده قرار می­گیرد(ناهید، ۱۳۸۸). در حقیقت، در محیط پویای امروزی هیچ شرکتی نمی­تواند تا ابد با یک رویکرد ثابت از عهده کارهایش برآید و چالش اصلی شرکت­ها، یعنی دستیابی به مزیت­ رقابتی، تنها از طریق نوآوری­های مستمر و متمایز حاصل می­ شود(کریستین، ۲۰۰۴).
به عبارت دیگر، امروزه سازمان­ها برای موفقیت، به جای بهترین شیوه و ارائه بهترین محصول، به خلق شیوه ­های نو، قواعد جدید و تولید محصولاتی کاملا متفاوت احتیاج دارند. یعنی اگرچه اثربخش بودن فعالیت­ها ضروری است، اما کافی نبوده و به تنهایی تضمینی برای برتری بر رقبا نیست(حاجی زاده، ۱۳۸۸). از این روی، سازمان­ها حدودا از اوایل دهه ۱۹۸۰، به منظور تسریع تغییرات(عبدالملکی و همکاران، ۱۳۸۷) و موفقیت بلندمدتشان در رقابت شدید جهانی(ژانگ و همکاران، ۲۰۰۸) توجه زیادی به خلاقیت، نوآوری(ژانگ و همکاران، ۲۰۰۸؛ عبدالملکی و همکاران، ۱۳۸۷)، انعطاف پذیری، واکنش پذیری و همکاری نشان دادند(ژانگ و همکاران، ۲۰۰۸)؛ زیرا دیگر در این دوره شرکت هایی که به نوآوری توجه نمی کنند، سرنوشتی جز نابودی نخواهند داشت.
این مساله تا آن­جا مورد اهمیت قرار گرفته که حتی امروزه بعضی از شرکت ها که در زمینه ایجاد نوآوری موفق نیستند اما از نظر مالی موفقیت داشته اند، اغلب تلاش می­ کنند تا شرکت های نوآورانه­ی دیگر را صاحب شوند و بدین طریق از رشد خود اطمینان حاصل کنند(مقیمی، ۱۳۸۷).
اما تجربه دنیای امروز نشان داد که نوآوری­های مهم و پیشرفت­های تکنولوژیکی در سازمان­ها و شرکت­های بزرگ اتفاق نخواهد افتاد(بافنده زنده و همکاران، ۱۳۸۹) به عبارت دیگر، نوآوری در شرکت­های کوچک و کارآفرین محور، جسورانه­تر از نوآوری­های شرکت­های بزرگ است(بومول و همکاران، ۲۰۰۷) به طوری که نرخ نوآوری در شرکت­های کوچک بر اساس هر کارمند ۵۰% بیشتر از شرکت­های بزرگ عنوان شده است(بارت، ۱۹۹۶). اما این که چرا این نوآوری­های بزرگ توسط این شرکت­ها انجام می­ شود را می­توان یا در پاداش­های روحی- روانی که این کار نصیب کارآفرین می­ کند، یافت(بومول و همکاران، ۲۰۰۷) و یا در میزان مشارکت کارکنان این شرکت­ها دانست. زیرا نوآوری در شرکت­های بزرگ تنها به عهده یک گروه(تحقیق و توسعه) اتفاق می­افتد، درحالی­که در سازمان­های کارآفرین محور، به عهده همه کارکنان است(حاجی زاده، ۱۳۸۸؛ وینکرو همکاران، ۲۰۰۸). بنابراین شرکت­های کوچک و متوسط به عنوان سردمداران نوآوری به حساب می­آیند.
به طور کلی مقوله نوآوری در تکنولوژی، فرایند محصول، سیستم­های اداری و کارکنان خلاصه می­ شود(الوانی، ۱۳۸۴؛ زهرا و همکاران، ۲۰۰۹؛ حاجی زاده، ۱۳۸۸).
اما تاکید نوآوری در ابتدا، هم از نقطه نظر اقتصادی و هم کارآفرینی سازمانی در شرکت­های کوچک و متوسط، به علت داشتن بازارهای کوچک و همچنین اهمیت سرعت تغییرات بر روی NPD(توسعه محصول جدید) متمرکز بوده است(بارت، ۱۹۹۶، لی، لیو، ژاو^[۸۷]، ۲۰۰۶). لذا محققان تکنولوژی را جوهره اصلی بعد نوآوری عنوان می­ کنند؛ زیرا از طریق توسعه یا خرید تکنولوژی­های جدید است که می توان محصول یا خدمات جدید را توسعه پیدا داد(وینکر و همکاران، ۲۰۰۸).
این در حالی است که امروزه نوآوری­ها بر روی بازار تمرکز دارد(بارت، ۱۹۹۶) و نوآوری در فرایندها و سیستم­های اداری به نوآوری­های محصول ترجیح داده می­شوند(دس و همکاران، ۲۰۰۳).
محققان نوآوری ها را از لحاظ منشا به دو دسته تقسیم بندی می کنند؛