جدول شماره۲-۴: سهم سرمایه گذاری در بخش کشاورزی از کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی کشور
(قیمت ثابت سال ۱۳۹۰) (میلیارد ریال)
سال
شاخص
۱۳۶۷
۱۳۶۸
۱۳۶۹
۱۳۷۰
۱۳۷۱
۱۳۷۲
۱۳۷۳
تشکیل سرمایه در بخش کشاورزی
۱/۲۰۳۷
۴/۲۴۱۳
۴/۲۸۲۶
۳/۴۱۰۰
۳/۳۲۶۸
۲/۳۳۲۵
۸/۲۸۵۶
کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی
۳/۴۶۹۳۶
۳/۵۰۴۱۸
۶/۵۷۴۰۰
۸۴۰۱۶
۲/۸۱۰۹۰
۴/۷۲۷۲۹
۹/۶۲۳۸۹
سهم
۳۴/۴
۸/۴
۹/۴
۸۸/۴
۴
۵۷/۴
۵۸/۴
منبع: حساب های ملی ایران، بانک مرکزی
طی برنامه دوم توسعه، نسبت اعتبارات عمرانی اختصاص یافته دولت به بخش کشاورزی به کل اعتبارات عمرانی دولت با روند نزولی همراه بوده است. اما در طی این سال ها روند سرمایه گذاری دولت از محل اعتبارات عمرانی جز در سال های ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ مثبت بوده است. علت کاهش سرمایه گذاری در سال های ۷۶ و ۷۷، کاهش سرمایه گذاری ثابت دولت در امور آب بوده است. در جدول شماره ۲-۵ روند سرمایه گذاری در بخش کشاورزی طی سال های اجرای برنامه دوم توسعه اقتصادی- اجتماعی ارائه شده است.
جدول شماره ۲-۵: سرمایه گذاری در بخش کشاورزی طی سال های برنامه دوم توسعه
(قیمت های ثابت ۱۳۹۰) (میلیارد ریال)
سال
شاخص
۱۳۷۴
۱۳۷۵
۱۳۷۶
۱۳۷۷
۱۳۷۸
تشکیل سرمایه در بخش کشاورزی
۲۵۵۲
۳/۳۴۷۱
۸/۳۳۰۵
۸/۲۹۳۲
۵/۵۰۳۳
کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی
۲/۵۹۵۶۰
۴/۷۴۴۶۵
۵/۸۳۷۶۴
۱/۸۶۴۸۵
۳/۹۴۵۰۵
سهم
۲۸/۴
۶۶/۴
۹۵/۳
۳۹/۳
۵/۵
منبع: حساب های ملی ایران، بانک مرکزی
در طول برنامه سوم توسعه اقتصادی، بخش کشاورزی به نسبت برنامه های قبلی رشد بیشتری داشته است و این امر ناشی از گسترش صادرات غیرنفتی کشور است. در طول این برنامه سیاست های حمایتی دولت از بخش کشاورزی به منظور حمایت از کشاورزان داخلی در قالب خرید تضمین محصولات کشاورزی و ارائه نهادهای دولتی ادامه یافت به طوری که قیمت خرید محصولات کشاورزی و ارائه نهاده های دولتی ادامه یافت به طوری که قیمت تضمینی خرید محصولات کشاورزی بین ۶/۱۱ تا ۵/۴۵ درصد افزایش پیدا کرده که بیشتر از نرخ تورم طی این دوره بوده است. در سال ۱۳۸۰ مانده تسهیلات اعطایی بانک ها و مؤسسات اعتباری به بخش دولتی و غیردولتی با ۳/۳۰ درصد افزایش نسبت به سال ۱۳۷۹ به ۷/۳۷ میلیارد ریال رسیده که سهم بانک های تجاری ۲/۳۹ درصد و بانک کشاورزی ۸/۶۰ درصد بوده است. با توجه به سیاست های خصوصی سازی و اهمیت دادن به صادران غیرنفتی و کاهش موانع تعرفه ای، بخش کشاورزی طی دوره ۸۰-۱۳۷۸ رشد خوبی داشته است که علت اصلی آن مکانیزه کردن تولیدات این بخش بوده است (شاکری و موسوی، ۱۰۰:۱۳۸۲). در جدول شماره (۶) سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در فاصله سال های ۱۳۸۱-۱۳۷۸ و در جدول شماره (۷) سرمایه گذاری ثابت در فاصله سال های ۸۲-۶۷ ارائه شده است.
جدول شماره ۲-۶: سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به قیمت های ثابت ۸۶ در فاصله
سال های ۱۳۹۱-۱۳۸۸
سال
شاخص
۱۳۸۸
۱۳۸۹
۱۳۹۰
۱۳۹۱
تشکیل سرمایه در بخش کشاورزی
۵/۵۰۳۳
۶/۴۳۹۲
۴۹۹۱
۵۸۹۵
کل تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی
۳/۹۱۵۰۵
۴/۹۵۲۶۷
۱۰۸۷۶۲
۱۲۱۶۳۱
سهم سرمایه گذاری بخش کشاورزی
۵/۵
۶/۴
۶/۴
۸/۴
منبع: حساب های ملی ایران، بانک مرکزی
جدول شماره ۲-۷: سرمایه گذاری ثابت دولت از محل اعتبارات عمرانی جهت توسعه کشاورزی منابع طبیعی و آب
(قیمت های جاری- میلیارد ریال)
کشاورزی و منابع طبیعی
منابع آب
کل
درصد تغییر کل
۱۳۶۷
۲/۷۶
۴/۷۳
۶/۱۴۹
۲۹
۱۳۶۸
۴/۱۰۵
۳/۸۸
۷/۱۹۳
۵/۲۹
۱۳۶۹
۳/۱۶۶
۵/۱۹۲
۹/۳۵۸
۳/۸۵
۱۳۷۰
۶/۱۹۹
۷/۴۲۳
۳/۶۲۳
۷/۷۳
۱۳۷۱
۱/۲۳۳
۸/۳۵۲
۹/۵۸۵
۶-
۱۳۷۲
۵۲۰
۹/۸۶۳
۹/۱۳۸۳
۲/۱۳۶
۱۳۷۳
۵/۵۸۲
۸/۹۴۴
۳/۱۵۲۷
۳۶/۱۰
۱۳۷۴
۸/۶۴۷
۴/۱۴۹۴
۲/۲۱۴۲
۲/۴۰
۱۳۷۵
۳/۹۷۹
۳/۲۰۱۹
۶/۲۹۹۸
۴۰
۱۳۷۶
۲/۱۰۹۸
۳/۱۸۴۲
۵/۲۹۴۰
۹۳/۱-
۱۳۷۷
۴/۱۰۶۰
۶/۱۴۲۷
۲۴۸۸
۴/۱۵-
۱۳۷۸
۹/۱۱۸۳
۷/۲۳۵۲
۶/۳۵۳۶
۱/۴۲
۱۳۷۹
۱/۱۴۸۶
۴/۳۰۰۸
۵/۴۴۹۴
۰۸/۲۷
۱۳۸۰
۶/۱۰۲۷
۶/۲۵۸۳
۲/۳۶۱۱
۶/۱۹-
۱۳۸۱
۶/۱۶۴۶
۱/۷۰۴۳
۷/۸۶۸۹
۶/۱۴۰
۱۳۸۲
۴/۲۵۴۱
۵/۱۰۱۲۵
۹/۱۲۶۶۶
۸/۴۵
منبع: ترازنامه های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
۲-۲-۳- اشتغال در بخش کشاورزی
بخش کشاورزی در سال های مختلف درصد قابل ملاحظه ای از شاغلان را در خود جای داده است.
در سال ۱۳۴۵، میزان کل اشتغال در بخش کشاورزی حدود ۸/۳ میلیون نفر بوده که به تنهایی نزدیک به ۵۰ درصد از کل اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. روند اشتغال در بخش کشاورزی ایران نشان می‌دهد که اشتغال در این بخش طی دوره ۵۵-۱۳۴۵ با نرخ رشد منفی ۰۵/۴ درصد، روند نزولی داشته و در سال ۱۳۶۵ به پایین ترین حد خود یعنی ۲/۳ میلیون نفر رسیده است. ولی این رقم از سال ۱۳۶۵ به بعد نرخ صعودی داشته و در سال ۱۳۷۵ برابر ۳۳۵۷۲۶۳ نفر می‌باشد. همواره با نوسانات اشتغال در بخش کشاورزی، تعداد شاغلین بخش خدمات به جز دوره ۶۶-۱۳۶۵ همواره سیر صعودی داشته است. به طوری که در سال ۱۳۷۵ با یک نرخ رشد ۶۲ درصدی، در حدود ۵/۳ برابر اشتغال در سال ۱۳۴۵ بوده است (آمار شاغلین بخش های مختلف اقتصادی، سرشماری نفوس و مسکن، مرکز آمار ایران).
۲-۲-۴- تأمین مالی بخش کشاورزی
تأمین مالی در بخش کشاورزی در ایران از طریق دولت و مؤسسات اعتباری صورت می‌گیرد. پیش از این سرمایه گذاری دولت در بخش کشاورزی طی سال های پس از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. در خصوص تأمین مالی بخش کشاورزی از طریق مؤسسات اعتباری باید گفت:
