آزمون‌های متفاوتی هوشی، برای آزمودن میزان استعداد دانش آموزان کارایی بالایی دارد اما از یاد نبریم که نمره های آن ها تحت تاثیر فرهنگ خانواده نیز قرار می‌گیرد. روش دیگر دیگر برای شناسایی میزان استعداد دانش آموزان، آزمون استعداد تحصیلی و سایر آزمون های استعداد است اما انگیزش و توانایی تحصیلی نیز نمره های این آزمون ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. امروزه در مدارس بیشتر برنامه های ویژه دانش آموزان با استعداد برای شناسایی دانش آموزان از ترکیبی از آزمون های استعداد، ارزیابی های معلمان، معرفی نامه ها، نیمرخ های روانی حاصل از اجرای آزمون ها و کارنامه های تحصیلی استفاده می‌کنند. از این رو از مدارس انتظار می رود استعداد دانش اموزان را شناسایی کنند و در جهت پیشرفت و موفقیت آن ها برنامه ریزی های لازم را انجام دهند و شرایط مناسبی را برای رسیدن به این اهداف مهیا سازند. زمانی که دانش آموزان با استعداد مسالی را به شیوه ای جدید و خلاقانه حل می‌کنند، باید عملکرد آن ها از طریق معلم آشکارا شناسایی و کشف شود ( گنجی، ۱۳۸۸).
در اینجا راهبردهای آموزشی زیر به معلمان در جهت کشف و پرورش استعداد دانش آموزان توصیه می شود.
سررفتن حوصله یکی از نشانه های رایج مربوط به دانش آموز با استعدادی است که در کلاس درس چالش نمی‌بیند، زمانی که شکایت از بی حوصلگی با افت ناگهانی در تحصیل همراه شود، ممکن است نشان از این باشد که دانش آموز بیشتری در مدرسه و کلاس درس از نظر مهارت های یادگیری و ابعاد استعدادی خود به چالش بیشتری نیاز دارد. ایجاد این تفاوت ها و چالشش ها مستلزم همفکری معلمان و والدین در جهت طرح‌ریزی فعالیت‌های کلاسی و ایجاد شرایط چالش انگیز در کلاس درس و مدرسه است(حاتمی، ۱۳۹۰).
– فشرده کردن برنامه های درسی آن قدر منطقی و برای همه دانش آموزان مفید است که اگر به دلیل حجم کار معلم مخالفتی با آن بشود، تعجب دارد. کافی است پیش از تدریس هر درس، آزمودنی گرفته شود تا معلوم کند دانش آموزان چدر از موضوع موردنظر اطلاع دارند. افرادی که تسلط خود را در این زمینه به اثبات برسانند، می‌توانند سرفصل های پیشرفته تر را پیدا کنند و بقیه افراد کلاس همان برنامه درسی معمول را پی گیرند.
– گاهی اوقات، عوض کردن سطح کلاس( مثلاً از سطح عادی به سطح پیشرفته) یا خود کلاس ( و به تبع آن معلم) در جریان یک سال تحصیلی می‌تواند چالش کافی را برای دانش آموزان با استعداد ایجاد کند.
– کلانجو و همکاران براین عقیده اند که جهش تحصیلی یا سرعت بخشی به تحصیل، شاید بهترین گزینه موجود برای برآوردن نیازهای تحصیلی دانش آموزان بسیار توانمند و با استعداد باشد. البته سرعت بخشی به تحصیل برای دانش آموزان با استعداد مستلزم بررسی موارد زیر است :
الف : آیا برآورد درست و دقیقی از توانمندی دانش آموز صورت گرفته است ؟
ب : با توجه به نتایج این برآورد، مناسب ترین شکل سرعت بخشی به تحصیل کدام است ؟
پ : در صورت استفاده از گزینه سرعت بخشی، مدرسه برای تضمین موفقیت دانش آموز چه کاری می‌تواند انجام دهد ؟
– پروژه های پژوهشی مستقل نقش بی نهایت مهمی در شناسایی استعداد و رشد و پیشرفت دانش آموزان دارای استعداد علمی ایفا می‌کنند. این پروژه های درسی علاوه بر پرورش مهارت های خاص، زمینه را برای شهرت دانش آموزان به عنوان یک متخصص با استعداد در حوزه های علمی فراهم می آورند. همچنین برپایی نمایشگاه های علمی دربین کلاس ها و نیز مدارس مختلف علاوه بر ایجاد صحنه رقابت، به پرورش استعدادهای دانش آموزان کمک می‌کند ( متیوز،چوبینه،۱۳۸۷).
۱۴-۳-۲تایید والدین در شناسایی استعداد و علایق کودکان
به طور کلی، والدین از همان زمان طفولیت برای آینده فرزرندانشان نقشه می ریزند. اغلب آنان می کوشند تمام فرصت های لازم را برای رشد و موفقیت کودکان فراهم آورند. از آنجا که رشد صحیح استعدادهای خصوصی هر فرد به منظور توانا ساختن او در همسازی با محیط لازم است، والدین و آموزگاران باید در پیدا کردن این استعدادها و راهنمایی آن ها کوششی فوق العاده به خرج دهند.
برای شناسایی و پرورش استعدادهای کودکان راهبردهای زیر به والدین توصیه می شود :
– کودکان اغلب از سن پایین نسبت به موضوع خاصی علاقه نشان می‌دهند.
– شما باید در جریان بازی های معمولی روزمره، میزان علاقه فرزندتان به فعالیت های مختلف را به دقت مشاهده کنید.
– اگر احساس می کنید که در زمینه شناسایی استعدادهای خاص فرزندتان تخصصی ندارید، قوی دل باشید و سعی کنید در این زمینه از متخصص مربوطه کمک بگیرید.
– زمانی که فرزندتان به موضوعی علاقه و کنجکاوی خاصی نشان می‌دهد، فعالیت هایی را در رابطه با آن موضوع برایش ترتیب دهید.
– روی مهارت های زبانی و سواد فرزندتان سرمایه گذاری کنید تا علاقه او به علم تقویت شود.
– به او کمک کنید اشخاصی را پیدا کند که علاقه مندی هایی همانند او دارند.
– از توقع موفقیت در زمینه استعدادش را داشته باشید. (پوراحمدی، ۱۳۸۷).
روش هایی که مانع رشد استعدادهای ذاتی در کودکان می شود؛
بدیهی است که شما به عنوان پدر یا مادر عملاً مانع رشد استعداد کودکانتان نمی شوید اما با برخی برخوردهایتان در مسیر رشد آن ها مانع ایجاد خواهید کرد ازجمله این روش ها :
۱- ایجاد وابستگی بیش از حد کودک به والدین
۲- تشویق آن ها در جهت مقایسه کردن خود با دیگران و شبیه شدن به افراد
۳- با نادیده گرفتن سوالات پی درپی و چراها مانع پرسش آن ها می شوید.
۴- به آن ها می آموزید که همیشه مراقب باشند و به هر نحوی از خطر کردن بپرهیزند.
۵- درحین بازی به آن ها یاد می دهید که خیلی مراقب باشند.
۶- اسباب بازی های زیادی در اختیار آن ها می گذارید و زندگی شان را با وسایل بازی و تلویزیون پر می کنید.
۷- این فرصت را برای آن ها مهیا نمی کنید که هر زمان که احتیاج دارند، تنها باشند ( دایر، پناهی، ۱۳۸۸).
