۱- اتخاذ سیاستهای مناسب و جامع برای توسعه اقتصادی.

۲- اندازه برنامه متناسب با نیاز وامکانات جامعه باشد. نیازهای اساسی جامعه را شناسایی و سپس برنامه ریزی کرد. البته نیازها جنبه تعیین کننده ای ندارد بلکه امکانات و منابع موجود یک جامعه اندازه برنامه را تعیین می‌کند.
۳- جزئیات برنامه با هم تناسب داشته باشد و یکدیگر را تائید و تکمیل کند نه اینکه یکدیگر را نقض نماید.»(شیرازیان،۱۳۷۰)
۲-۲-۴ معیارهای اندازه‌گیری توسعه اقتصادی
توسعه اقتصادی را می‌توان به روش های مختلفی ارزیابی نمود که نمونه‌هایی از این معیارها اشاره می‌شود:
الف – درآمد ملی یا تولید ناخالص ملی
یکی از معیارهای اندازه گیری توسعه اقتصادی، افزایش درآمد ملی واقعی در طول یک دوره معین است، در حالی که درآمد ملی برابر است با ارزش کلی محصولات ساخته شده و خدمات ایجاد شده به صورت پولی و نه به صورت واقعی، یعنی هر گاه در طول دوره ارزیابی میزان تولیدات جامعه ثابت باشد ولی قیمت‌ها افزایش یافته باشد، نتیجه گیری‌ می‌شود که درآمد ملی افزایش یافته در حالی که در واقعیت افزایش تولید نبوده است. بنابراین تغییرات قیمت در طول جریان اندازه‌گیری درآمد ملی واقعی بایستی نادیده گرفته شود اما این کار اجتناب ناپذیر است.
ب- معیار درآمدهای ناخالص سرانه ملی
اقتصاد دانان غرب در تعریف توسعه اقتصادی در نتیجه افزایش تولید یا درآمد سرانه، اتحاد و اتفاق نظر دارند. «مییر در تعریف توسعه اقتصادی می‌گوید : توسعه اقتصادی روندی است که طی آن درآمد حقیقی سرانه در بلندمدت افزایش می‌یابد (نرخ رشد درآمد واقعی سرانه بیشتر از نرخ رشد جمعیت می‌باشد) »( جمعی از نویسندگان،۱۳۸۲)
ج – معیارهای رفاه اقتصادی
طبق این معیار توسعه اقتصادی جریانی است که در طول آن میزان مصرف کالا و خدمات مصرف کنندگان فردی و نه دولتی افزایش می‌یابد. البته این معیار نارسائیهایی دارد چرا که مشخص نیست مصرف با چه معیارهایی اندازه‌گیری شود و مصرف بستگی به رجحان و سلیقه فردی دارد.
د – معیار شاخص های اجتماعی
معیارها و شاخص‌های اجتماعی در اندازه‌گیری توسعه عبارتند از : بهداشت وتغذیه، اشتغال، شرایط کار، مصرف مواد حیاتی، حمل و نقل، مسکن، تفریحات سالم، امنیت اجتماعی، سطح فقر، نابرابریهای اجتماعی، گسترش قوه خلاقیت و ابتکار.
۲-۳ بخش دوم : بازده سرمایه گزاری
۲-۳-۱ مقدمه
مطالعات اقتصاد دانان بیان گر آن است که رشد درآمد سرانه را نمی توان به تنهایی مربوط به افزایش نیروی کار و موجودی سرمایه ی شاغل و به کار رفته تلقی کرد، توافق کلی به این نکته وجود دارد که بخش مهمی از رشد مشاهده شده نتیجه مسلم پیشرفتهای فنی است، به طوری که اکنون برخورداری از منابع اولیه ی رایگان و نیروی کار ارزان رفته رفته اهمیت خود را به عنوان مزیت نسبی در تولید و تجارت از دست داده است (امینی، ۳۸۶). بنابراین تمام کشورها تلاش می کنند تا با روش های تولید از طریق گسترش قابل ملاحظه ی فعالیت های تحقیق و توسعه ی داخلی و جذب تحقیقات خارجی به تدریج ظرفیت های اقتصادی خود را به تولید محصولات متنوع تر اختصاص دهند (شاه آبادی، ۳۸۴).
اصل ثابتی در فرهنگ سرمایه گذاری وجود دارد مبنی بر اینکه سرمایه از ریسک و خطر گریزان است و به سوی بازده و سود تمایل دارد . به همین خاطراست که سرمایه گذاران ریسک گریز از ورود سرمایه خود به جایی که خطر و ریسک وجود دارد یا افق نامشخصی در برابر سود و اصل سرمایه شان هست، امتناع می کنند. اما آیا می توان جایی را پیدا کرد که سرمایه گذاری در آن ریسک نداشته باشد؟ ریسک و خطر از دست دادن اصل و فرع سرمایه در همه جا هست، بعضی سرمایه گذاری ها پر خطرند و ب رخی کم خطر. سرمایه گذار با توجه به میزان خطر و ریسک سرمایه گذاری، انتظار سود و بازده متناسب ر ا دار ا می باشد. معمولا سرمایه گذاران به وسیله تجزیه و تحلیل های مالی خود به دنبال بازده متناسب با توجه ریسک مربوط می باشند . در یک بازار متعارف که در آن عوامل بازار واجد اطلا عات می باشند، بازده بالا همواره ریسک بالاتری را نیز به دنبال خواهد داشت . این موضوع موجب می شود که همواره تصمیم گیری جهت سرمایه گذاری بر اساس روابط میان ریسک و بازده صورت گیرد و یک سرمایه گذار همواره دو فاکتور ریسک و بازده را در تجزیه و تحلیل و مدیریت سبد سرمایه گذاری های خود مدنظرقرار دهد . به عبارت دیگر، سرمایه گذاری به عنوان یک تصمیم مالی همواره دارای دو مؤلفه ریسک و بازدهی بوده که مبادله این دو ترکیبهای گوناگون سرمایه گذاری را عرضه می کند. از یک طرف، سرمایه گذاران به دنبال بیشینه کردن عایدی خود از سرمایه گذاری هستند و از طرف دیگر ، با شرایط عدم اطمینان حاکم بر بازارهای مالی مواجه می باشند که عامل اخیر، دستیابی به عواید سرمایه گذاری را با عدم اطمینان مواجه می سازد (دیاکون^[۵] ،۲۰۰۱).
معمولاً در اقتصاد و بخصوص در سرمایه گذاری فرض بر این است که سرمایه گذاران منطقی عمل
می‌کنند. سرمایه گذاران منطقی، اطمینان را به عدم اطمینان ترجیح می دهند و طبیعی است که در این حالت می توان گفت سرمایه گذاران نسبت به ریسک علاقه ای ندارند، به عبارت دقیقتر سرمایه گذاران ریس ک گریز هستند. یک سرمایه گذار ریسک گریز ، کسی است که در ازای قبول ریسک، ان تظار دریافت بازده مناسبی دارد . باید توجه داشت که در این حالت پذیرفتن ریسک یک کار غیر منطقی نیست، اگر چه میزان ریسک خیلی زیاد باشد، چون در این حالت انتظار بازده بالایی نیز وجود دارد . در واقع، سرمایه گذاران به طور منطقی نمی توانند
انتظار داشته باشند که بدون قبول ریسک بالا، بازده بالایی کسب کنند (دیاکون، ۲۰۰۱) از طرف دیگر تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که افراد در تصمیم گیری های خود تحت شرایط ریسک، به هیچ وجه به صورت منطقی و عقلایی عمل نمی کنند(رابین^[۶] ،۱۹۷۱).
۲-۳-۲ سرمایه گذاری
از دیدگاه کلی، سرمایه گذاری به معنای مصرف پول های در دسترس برای دستیابی به پول هایی بیشتر در آینده است . به عبارت دیگر سرمایه گذاری یعنی به تعویق انداختن مصرف فعلی برای دستیابی به امکان مصرف بیشتر در آینده.(شارپ^[۷] ،۱۹۹۵)
۲-۳-۳ انواع سرمایه گذاری
سرمایه گذاری‌ها به دو شکل عمده واقعی و مالی تقسیم می شوند. سرمایه گذاری های واقعی، نوعی سرمایه گذاری است که فرد با فدا کردن ارزشی در زمان حاضر، نوعی دارایی واقعی به دست می آورد. خرید ملک یا آپارتمان نمون ه ای از این سرمایه گذاری است . در سرمایه گذاری مالی، فرد در ازای فدا کردن ارزش حاضر، نوعی دارایی مالی که نتیجه آن معمولا جریانی از وجوه نقد است به دست می آورد(عبد الله زاده ،۱۳۸۱).
سرمایه گذاری را به روش های مختلفی تقسیم بندی می کنند:
بر اساس موضوع سرمایه گذاری: سرمایه گذاری بر حسب موضوع به دو دسته سرمایه گذاری واقعی و سرمایه گذاری مالی تقسیم می شود. سرمایه گذاری واقعی نوعی سرمایه گذاری است که فرد با فدا کردن ارزشی در زمان حاضر، نوعی دارایی واقعی به دست می آورد. در واقع موضوع سرمایه گذاری،دارایی واقعی است. خرید ملک یا آپارتمان، نمونه ای از این سرمایه گذاری است. در سرمایه گذاری مالی،فرد در ازای فدا کردن ارزش حاضر، نوعی دارایی مالی که نتیجه آن معمولاً جریانی از وجوه نقد است به دست می آورد. سرمایه گذاری در اوراق بهادار مثل سهام عادی یا اوراق مشارکت، که فرد در ازای پرداخت پول، محق به دریافت جریانی از وجوه نقد به شکل سود می شود، سرمایه گذاری مالی محسوب می شود.
بر اساس زمان یا مدت سرمایه گذاری: بر حسب زمان، سرمایه گذاری را می توان به کوتاه مدت یا حداکثر تا یک سال و بلند مدت یا بیش از یک سال تقسیم کرد.
بر حسب خطر یا ریسک سرمایه گذاری: از آن جا که منافع حاصل از سرمایه گذاری در آینده به دست می آید و نسبت به تحقق این منافع یقین وجود ندارد پس انواع سرمایه گذاری‌ها با درجاتی از احتمال عدم تحقق منافع مورد نظر سرمایه گذار یا ریسک مواجهند. بر اساس این که میزان یا احتمال تحقق نیافتن منافع آتی )یا ریسک) چقدر باشد، سه نوع سرمایه گذاری را می‌توان از یکدیگر متمایز ساخت:سرمایه گذاری با ریسک متناسب، سرمایه گذاری با ریسک نسبی بیشتر و سرمایه گذاری پر خطر یا ریسکی. سرمایه گذاری متناسب یا به طور خلاصه سرمایه گذاری، نوعی سرمایه گذاری است که ریسک آن متناسب با بازده ای است که از آن انتظار می رود. سرمایه گذاری با ریسک نسبتاً بیشتر یا سفته بازی،نوعی سرمایه گذاری است که در آن سرمایه گذار برای کسب بازده، ریسک بیشتری تقبل می کند و بالاخره سرمایه گذاری بسیار ریسکی یا قمار، نوعی سرمایه گذاری است که در آن فرد برای به دست آوردن بازده ای ولو بسیار کم، ریسک بسیار زیادی متحمل می‌شود.
در اقتصادهای سنتی اکثر سرمایه گذاری ها از نوع واقعی بوده‌اند، اما در اقتصاد پیشرفته عمده سرمایه گذاری ها بر روی دارایی های متمرکز صورت می گیرد و توسعه مؤسسات سرمایه گذاری مالی راه را برای سرمایه گذاری واقعی امکان پذیرتر می کند. در واقع این دو شکل سرمایه گذاری نه تنها در مقابل یکدیگر نیستند، بلکه مکمل هم نیز می باشند(هوگن^[۸] ،۱۹۹۰).
۲-۳-۴ محیط سرمایه گذاری
محیط سرمایه گذاری در برگیرنده انواع اوراق بهادار قابل معامله می باشد و از طرف دیگر، وقتی صحبت از محیط سرمایه گذاری می شود، باید مکان و چگونگی خرید و فروش اوراق بهادار را نیز مدنظر قرار دهیم. به طور کلی، می توان اجزای محیط سرمایه گذاری را به سه دسته تقسیم کرد:
۱- اوراق بهادار یا دارایی های مالی
۲- بازارهای اوراق بهادار یا بازارهای مالی
۳- واسطه‌ها یا مؤسسات مالی
۲-۳-۵ ابزار های قابل معامله
ابزارهای قابل معامله در سه دسته ابزارهای » بازار پول، بازار سرمایه و مشتقه‌ها « بررسی می‌شود:
اوراق بهادار بازار پول: اوراق این گروه از دارایی‌ها دارای درجه نقدشوندگی بالا و ریسک‌پذیری کمی است و به وسیله دولت‌ها، موسسات مالی و شرکت ها به سرمایه گذاران فروخته می‌شود. ویژگی مهم این اوراق سررسیددار بودن آنهاست. حجم معاملات آنها بالا و سررسید آنها از یک روز تا یک سال است. سرمایه گذاران عمدتاً به طور مستقیم در این اوراق سرمایه گذاری می‌کنند ولی در برخی موارد به طور غیرمستقیم و از طریق صندوق های سرمایه گذاری این کار انجام می شود.
اوراق بهادار بازار سرمایه: این گروه از اوراق در مقایسه با اوراق بهادار بازار پول از درجه نقدشوندگی پایین تری برخوردار بوده و عمدتاً فاقد سررسید بوده و یا سرسید آنها بیش ازیک سال می باشد. ریسک و بازده این اوراق نسبت به ابزار های بازار پول در حد بالاتری می باشد.
اوراق مشتقه: اوراق بهاداری هستند که اسمی آنها ناشی از اوراق بهادار معینی است. دو نوع از مهم ترین اوراق مشتقه، پیمان های تحویل آتی و برگ اختیار معامله است. اوراق مشتقه معمولاً بر روی ارز، اسناد بهادار یا کالاها و متناسب» نرخ بهره، شاخص سهام یا نرخ یک ارز یا کالا «نیز طلا و نقره صادر می شود. قیمت این اوراق با تغییرات است. اوراق مشتقه ابزاری برای کاهش یا انتقال خطر است که فاصله زمانی موجود تا اعمال آنها کمک می کند تا مخاطرات تعدیل گردد.
۲-۳-۶ فرایند سرمایه گذاری
در فرایند سرمایه‌گذاری به چگونگی تصمیم گیری سرمایه‌گذار در اوراق بهادار قابل معامله و میزان سرمایه گذاری در هر کدام از انواع اوراق و زمان انجام سرمایه گذاری پرداخته می شود. رویه‌ای شامل مراحل زیر برای تصمیم گیری در این باره به عنوان اساس فرایند سرمایه گذاری مطرح می‌باشد:
۱- خط مشی سرمایه گذاری
در این مرحله به تعیین اهداف و میزان ثروت قابل سرمایه گذاری و شناسایی گونه های بالقوه دارایی‌های مالی به منظور قرار دادن در سبد سرمایه گذاری پرداخته می‌شود. اهداف سرمایه گذاری را باید براساس ریسک و بازده بیان کرد و شناسا یی دارایی های مالی تشکیل دهنده سبد را باید براساس اهداف سرمایه گذاری و میزان ثروت قابل سرمایه گذاری و ملاحظات مالی سرمایه گذار صورت داد)شارپ ،۱۹۹۵).
۲- تجزیه و تحلیل اوراق بهادار
در ساده‌ترین شکل این نوع تجزیه و تحلیل، به مطالعه قیمت های بازار اوراق بهادار در جهت پیش‌بینی تغییرات آتی پرداخته می‌شود. در این روش به منظور شناسایی روندها و الگوهای تکراری موجود در تغییرات گذشته قیمت اوراق بهادار به مطالعه قیمت‌های گذشته آنها پرداخته و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. تهیه الگوی تغییرات قیمت ا وراق بهادار براساس تغییرات گذشته با این فرض صورت
می گیرد که روندها و الگوهای گذشته در آینده نیز تکر ار خواهد شد و بر این اساس تحلیل گران اوراق بهادار امیدوار به پیش بینی دقیق تغییرات آتی قیمت اوراق می باشد(فرانسیس^[۹] ،۱۹۷۶).