-
- مؤلفه‌های اقتصادی: مؤلفه‌های اقتصادی: ثروت گرایی – سودگرایی – افزایش درآمد – توزیع ثروت – اهل کار و عمل بودن – فرصت‌جویی – انرژی و پشت‌کار- تلاش و کوشش – پیشرفت گرایی – رشد گرایی – پیش‌قدم بودن – تحمل ابهام – نتیجه‌گیری.
-
- مؤلفه‌های اجتماعی: قدرت‌طلبی – همکاری – انعطاف‌پذیری – سازگاری با دیگران – رهبری و پویایی – توانایی نفوذ بر دیگران – پاسخ به پیشنهاد‌ها و انتقادات – بلوغ و تعادل.
-
- مؤلفه‌های عاطفی: عشق – وقف – خوش‌بینی – صداقت – آرزومندی – مرکز کنترل درونی – پافشاری – اعتمادبه‌نفس –عزم و اراده –خودمحوری – آرمان‌گرایی – همدلی – توفیق طلبی – جرئت ورزی – خودمختاری – تحمل شکست.
-
- مؤلفه‌های عقلانی: بصیرت – توجه به جزئیات – آینده‌نگری – استعداد – هوش هیجانی – ابداع – قدرت تخیل – -دوراندیشی – دقت و کمال‌جویی – کنترل سرنوشت – استقلال‌طلبی – هدف‌گرایی – عمل‌گرایی – قاطعیت – ابتکار و نوآوری – دانش – توانایی تصمیم‌گیری – مدیریت زمان – نظم جویی – حل مسئله – واقع‌گرایی – کنجکاوی – تفکر واگرا – انگیزش – عکس‌العمل مثبت نسبت به مشکلات و موانع.
- مؤلفه‌های سازمانی: نیاز به موفقیت – تعهد و مسئولیت‌پذیری – کارآمد بودن – مخاطره پذیری- سیاست – تعرض و تهاجمی بودن – دانش فنی – مهارت طلب – تازگی.
لذا مسئله این است با توجه به سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و تغییرات جدید کتب اجتماعی مقطع ابتدایی و همچنین با توجه به ضرورت آموزش کارآفرینی در مقطع ابتدایی میزان توجه به مؤلفه های کارآفرینی به چه میزان است ؟آیا در محتوای کتب اجتماعی مقطع ابتدایی پایه سوم تا ششم (کتاب‌های جدید تألیف)، به مقوله کارآفرینی توجه شده است و همچنین آیا محتوای این کتب به صورت فعال ارائه شده است یا خیر؟
۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش
در سال‌های اخیر کشور ما متأسفانه گرفتار تحریم‌ها و کمبودها و سوء مدیریت‌هایی است که منجر به کمبود تولید، وضعیت بد بیکاری، کاهش قدرت سرمایه‌گذاری‌های دولتی، تکیه بیش‌ازحد به درآمدهای نفتی موجب نارضایتی‌های مردم و مشکلات فرهنگی و اجتماعی ناشی از بیکاری و بی‌انگیزگی جوانان شده است؛ و یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مسئولان کشور بیکاری جوانان می‌باشد در صورتی که بخواهیم بحث کارآفرینی را در کشور جدی بگیریم باید نظام آموزشی ما به سویی هدایت شود که افرادی که فارغ تحصیل می‌شوند ویژگی کارآفرینانه داشته باشند.(خدمتی، توسل،۱۳۷۹)
از این رو، ضرورت توجه و تربیت دانش‌آموزان و آموزش کارآفرینی به آنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به همین دلیل باید فعالیت‌های آموزشی برای تربیت دانش‌آموزان در دستور کار بسیاری از مراکز آموزشی در ایران قرار بگیرد، زیرا لازمه توسعه کارآفرینی، آموزش آن است همچنین با توجه به تأکید دولت در برنامه پنجم توسعه کشور مبنی بر توانمندسازی و خروج سالانه ۱۰ درصد از افراد دارای قابلیت بازتوانی از چرخه حمایت، باید آموزش کارآفرینی و اشتغال به افراد محروم و فقیر جامعه، برای اجرای عدالت و کاهش فقر موردتوجه روزافزون دولتمردان قرار گیرد (اسعدی،۱۳۹۱).
در این سال‌ها مسئولان و برنامه ریزان نظام آموزش کشور با ایجاد طرح سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش سعی در تحولی عظیم در نظام آموزشی کشور برای دستیابی به اهداف والای انقلاب و پرورش فرزندان این مرزوبوم در جهت پیشرفت همه‌جانبه در همه عرصه‌ها داشته‌اند؛ که در سه سال گذشته شاهد تغییر نظام پنج پایه ابتدایی به شش پایه و تغییرات در محتوای کتب ابتدایی و سایر مقاطع و تأکید بر روش‌های فعال و نوین تدریس جهت دستیابی به این اهداف می‌باشد که از جمله اهداف کلان سند تحول بنیادین:۱- گسترش و تأمین همه‌جانبه عدالت آموزشی و تربیتی ۲-برقراری نظام اثربخش و کارآمد مدیریت منابع انسانی بر اساس نظام معیار اسلامی ۳-افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی به‌ویژه خانواده در تعالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ۴-بهسازی و تحول در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، مالی و اداری و زیرساخت‌های کالبدی ۵- ارتقای اثربخشی و افزایش کارایی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی می‌باشد (“سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش”،۱۳۹۰)
با توجه با اهداف بالا به خصوص مدیریت منابع انسانی و ارتقای اثربخشی و کارایی و تحول در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی ضرورت دارد که کتب دوره به ابتدایی به طور دقیق مورد تحلیل قرار بگیرند و در این پژوهش با توجه به مشکلات گفته شده در بالا و اهمیت کارآفرینی و با توجه به این که بیشتر افراد برای دستیابی به یک شغل مناسب به تحصیل علم می‌پردازند، ضرورت این امر مهم بیشتر نمایان می‌گردد و با در نظر گرفتن نقش مهم آموزش‌وپرورش در جامعه‌پذیری و تربیت اقتصادی دانش‌آموزان و روند کارآفرین شدن دانش‌آموزان و آگاهی از میزان برخورداری کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی که از مهم‌ترین کتب این مقطع و نقش اساسی این درس در آشنا نمودن دانش‌آموزان با انواع، نقش‌ها و جامعه‌پذیر کردن دانش‌آموزان دارد آموزش کارآفرینی و مهارت‌های کارآفرینی امری ضروری است و شناخت قوت‌ها و ضعف‌های این کتب ازنظر آموزش کارآفرینی می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های آتی نظام آموزش‌وپرورش برای تغییر بهتر کتب مفید باشد و در خصوص تحلیل محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی در زمینه مهارت‌های کارآفرینی، با توجه به تغییرات محتوایی کتب مطالعات اجتماعی در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ و اضافه شدن پایه ششم به این مقطع هنوز در خصوص این کتاب‌ها پژوهشی صورت نگرفته است از این رو ضرورت پژوهش در زمینه تحلیل محتوای این کتب روشن می‌شود؛ که آیا با توجه به تغییرات محتوایی کتب مطالعات اجتماعی و اهداف کلان سند تحول بنیادین تا چه اندازه به مؤلفه‌های کارآفرینی توجه شده است؟ و همچنین با بهره گرفتن از روش ویلیام رومی مشخص می‌شود که آیا این کتاب‌ها به روش فعالی ارائه شده‌اند یا نه؟
۱-۴ اهداف پژوهش
۱-۴-۱ هدف کلی پژوهش
با توجه به موضوع پژوهش “تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی در زمینه کارآفرینی و با روش ویلیام رومی ” اهداف کلی به شرح ذیل می‌باشد:
-
- تعیین میزان توجه به مؤلفه‌ها و ابعاد کارآفرینانه در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
- تعیین فعال بودن یا غیرفعال بودن نحوه ارائه مطالب در کتاب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی با بهره گرفتن از روش ویلیام رومی
و در این راستا اهداف جزئی زیر مدنظر قرار گرفته‌اند:
-
- تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های اقتصادی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
-
- تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های اجتماعی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
-
- تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های عاطفی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
-
- تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های عقلانی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
-
- تعیین میزان توجه به مؤلفه‌های سازمانی کارآفرینی در مجموعه کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
- تعیین فعال یا غیرفعال بودن متن، تصاویر و فعالیت‌ها در کتب مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی
