مویز

صغر

خرما، شیره، نیل، آینه، دیک قندیل، سوزن

اریحا

نیل خوب

بیستان

نیل و خرما و برنج

عمان

حبوب، گوسفند و عسل

طبریه

قطعه‌های فرش، کاغذ، پارچه، در قدس پارچه گلدوزی شده، العیسیه و تناب، مضقه، سبحه

صور

شکر، مهره، شیشه‌های تراشیده

ماب

مغز بادام

دمشق

عصیر (مربا)، دیباج، روغن بنفشه، پسته، فرآورده‌های مسین، کاغذ، بنشن و مویز، پنبه، پارچه، اشنان، مغره (خاک سرخ که بدان رنگ کنند)، فرآورده‌های شیر

بعلبک

پنبه، پارچه، اشنان و مغره، در رمله بنشن، زیت (روغن) مصرفی، نان سفید، لنگ، مغنعه، قضم قریش و عنیونی، دوری، تریاق، ترذوغ

منبع: ابوعبداله محمد بن احمد مقدسی، احسن‌التقاسیم فی معرفه‌الاقالیم، ج ۱، ص۲۵۳
عربان به دوران عباسی، سفرهای دراز دریایی داشتند که از بغداد آغاز می‌شد و از خلیج فارس می‌گذشت و تا شبه جزیره مالایا می‌رسید و بازرگانان این سفرها را که ادویه و عطر هند و حریر چین را به بازار بغداد می‌رسانید تشویق می‌کردند (ابراهیم حسن، همان، ص۹۵۴). عدن و سیراف و عمان بزرگترین بنادر اسلامی در منطقه اقیانوس هند بود، بصره و هرمز و دیبل (کنار مصب رود سند) در درجه دوم قرار داشتند. عدن یک پایگاه تجاری بزرگ بین افریقیه و مناطق عربی و مرکز تجارت بین هند و چین و مصر می‌شد و مقدسی آن را دالان چین نامیده است (زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ص۵۴۵). از بندرهای شرقی هند، از راه عدن و مکه جواهر و زمرد به آفریقا می‌رسید. بزرگان شرق اقصی نیز طالب زمرد مصر و عاج حبشه بودند. بندر عدن بازار اینگونه کالاها و لنگرگاه کشتی‌هایی بود که از بندرهای آسیا و آفریقای شرقی می‌رسید (ابراهیم حسن، همان، ص ۹۵۵). بندر سیراف لنگرگاه همه کشتی‌هایی بود که از دیار عرب و فارس کالا به چین می‌برد و هنگام بازگشت کالای بصره و عمان و دیار بکر را همراه داشت (همان، ص۹۵۴). یکی دیگر از مسیرهای تجاری مهم مسلمین و مشرق زمینیان با اروپا، دریای مدیترانه بود. در واقع تنها راه تجاری دریایی بسیار مهم اروپا با مشرق زمین بود. بازرگانان عرب یمنی یا عمانی و حتی حجازی که غالباً با هند و چین در ارتباط بودند به اهمیت مدیترانه واقف نبوده و یا اگر اطلاعاتی درباره نقش و اهمیت تجاری مدیترانه داشتند به علت عدم ارتباط دریایی نمی‌توانستند از آن بهره گیرند. اما دریای مدیترانه برای شامی‌ها اهمیت بسیار حیاتی و فوق‌العاده داشت (همان، ص۹۵۵). تجار اندلسی از شهرهای مالقه و جیان کالاهایی چون زعفران و انجیر و شکر و مرمر صادر می‌نمودند (حتی، همان، ص۶۷۶). در این زمان دامنه فعالیت تجار اندلسی از طریق اسکندریه و قسطنطنیه تا بازارهای هند و اواسط آسیا توسعه یافت (همان، ص۶۷۶-۶۷۷). واردات اندلس از مصر پارچه، برده، کتان، مروارید، چوب سرخ، داروهای شرقی، پشم، الیاف کتان، رنگ، از مغرب گوسفند، گندم پر مغز، چوب، زاج، آنتیمون (سنگ سرمه)، پارچه، از دمشق و اورشیلم درخت زردآلو، آلوی دمشقی، گل رز سفید دمشقی، از مشرق و مغرب کنیز و برده، از ساله و مراکش مواد غذایی، ادویه، سنگهای قیمتی، پوست، حیوانات، کتاب، از مصر، قسطنطنیه، هند و آسیا منسوجات، فلفل، نیل، از شرق و مصر زعفران، انجیر، مرمر، شکر. عربها در مغرب و مصر و اندلس و سیسیل تجارتخانه‌های کوچک ساخته بودند که واسطه بازرگانی آسیا و اروپا بود. در قصرهای قیروان و قرطبه و پالروم نیز کالای آسیا مصرف می‌شد (ابراهیم حسن، همان، ص۹۵۴).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵- ۳. خلاصه و جمعبندی
نورث کتاب را با یک جمله خیلی مهم شروع می‌کند: تاریخ مهم است. چرا مهم است؟ چون زندگی فعلی ما خصلت تاریخی دارد و ما به نوعی به گذشته‌مان متصل هستیم. حوادثی که در گذشته اتفاق افتاده و همچنان هم اتفاق می‌افتد، در زندگی ما بسیار تاثیرگذار بوده و هست. یکی از آن حوادث مهم تشکیل نهادها است. بسیاری از نهادهایی که هم اکنون وجود دارد، خصلتی کاملاً تاریخی دارند. یعنی چند صد سال قدمت دارند و به دلیل همین قدمت در زندگی ما بسیار نفوذ دارند. به سادگی نمی‌توان از آنها گریخت و یا آنها را نادیده گرفت. نهادهایی که در دوره فعلی وجود دارند نتیجه انتخابها و تجربه های گذشته هستند. در این راستا ادبیات اقتصادی رو به رشدی وجود دارد که بر وابستگی به مسیر نهادی تمرکز نمودند و تاکید دارند روش بسط و توسعه یافتن نهادها و باورها در دوره های گذشته، مجموعه انتخابهای عملی در دوره جاری را محدود می‌سازد. بنابراین از نگاه نهادگرایی، تغییرات در ساختارها، مستلزم تغییرات متناسب در مجموعه‌ها و شبکه‌هایی بهم پیوسته از نهادها هستند که در بستر تاریخ شکل گرفته‌اند که برخی از آنها رسمی و برخی غیر رسمی هستند و بی‌توجهی به این مجموعه‌ها در بستر تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه، به مفهوم تلاش برای پیوند زدن عنصری ناهمگن به پیکری نامتناسب و غیر همجنس خود می‌باشد و بدیهی است که نتیجه حاصل از این رویکرد و بدون توجه به تغییرات نهادها، تعاملات مبتنی بر نظر و هدف سیاستگزار، رقم نخواهد خورد. بر اساس این پیشینه نظری در این فصل مروری تاریخی بر نهاد داد و ستد بین‌المللی در دوره قبل و بعد از اسلام، صورت پذیرفت و چگونگی وضعیت آن با مراجعه به منابع تاریخی توصیف گردید. مشخص شد که این نهاد از سالهای دور وجود داشته و رفته رفته برای حفظ کارایی خود، مطابق با شرایط روز تغییر کرده تا اینکه امروزه به شکل امروزی در آمده است. برای توصیف آن در قبل از اسلام، به جاده معروف ابریشم اشاره شد سپس وضعیت نهاد مزبور در دوره بعد از ظهور اسلام توصیف شد.
فصل چهارم:
بررسی نهاد داد و ستد بین المللی در قبل و بعد از ظهور اسلام به روایت تاریخی
۱-۴. مقدمه
در این فصل قصد داریم نهاد داد و ستد بین‌المللی را مورد بررسی قرار دهیم. برای انجام چنین بررسی‌ای لازم دیدیم که از سنجه‌هایی استفاده نماییم. بدین ترتیب دو گویه تعریف نمودیم که عبارتند از:
دیدگاه و رویکرد جامعه نسبت به نهاد داد و ستد بین‌المللی